Parę dni temu byłam z rodzicami w Warszawie. Zatrzymaliśmy się na ul. Złotej 56. Do tej pory zachowały się tu mury Getta Żydowskiego tz. getta małego zamieszkałego przez arystokrację żydowską
Getto duże znajdowało się trochę dalej na jego terenach znajduje się muzeum Polin.
Muzeum Historii Żydów Polskich
Serdecznie polecam wszystkim odwiedzenie tego miejsca.
Bardzo miła pani Julia Chimiak przewodnik specjalista ds. edukacji, oprowadziła nas po ponad tysiącletniej historii Żydów Polskich.
Na początku usłyszeliśmy legendę Polin.
Polin po hebrajsku oznacza "Polska", ale również "tutaj odpocznij".
Żydzi w średniowieczu uciekali przed prześladowaniami doznawanymi w Europie Zachodniej. W poszukiwaniu bezpiecznego miejsca kierowali się na wschód. Zarządzili post i błagali Boga by ich ratował. Wtedy z nieba spadły karteczki, na których było napisane " idźcie do Polski i tam znajdziecie spokój". Kiedy Żydzi dotarli na tereny polski w lasach śpiewały ptaki "Po-lin! Po-lin! Gdy spojrzeli na drzewa, zdawało im się, że do każdej gałązki przyczepione są kartki Gemary. Znaleźli więc nowe miejsce na osiedlenie się i rozwój swojej duchowości.
Do polski przybyli Żydzi Aszkenazyjscy. Pierwsze wzmianki pisane pochodzą od podróżnika handlowca kupca Żyda sefardyjskiego z Hiszpanii Ibrahima ibn Jakuba.
Żydzi w Polsce nie mogli osiedlać się w miastach, nie mogli należeć do cechów i nie mogli zajmować się rolnictwem. Mogli zajmować się lichwą. Zazwyczaj więc zajmowali się handlem, rzemiosłem.
Od XI w jeżeli posiadali zgodę Książęcą mogli zamieszkiwać w podgrodziach. Często doradzali im w sprawach finansowych.
Żydzi mogli za zgodą władców wybijać monety brakteaty (z literami hebrajskimi).
Na drzwiach gnieźnieńskich też znajdziemy wizerunek Żydów (charakterystyczne nakrycie głowy).
W XIII w spisano akt prawny tz. Statut Kaliski. Składał się z 36 punktów. Między innymi na jego mocy Żydzi mieli swobodę wyznania, podróżowania, handlu. Gwarantowano im bezpieczeństwo.
Na mocy statutu Kaliskiego nie można było niszczyć cmentarzy żydowskich. Najstarsza płyta nagrobna (czyli macewa) znajduje się we Wrocławiu i pochodzi z 1203r. (4963 roku hebrajskiego)
Kalendarz hebrajski liczy się od stworzenia pierwszych ludzi. Obecnie mamy 5776 rok i skończy się on we wrześniu.
Najważniejszymi Żydowskimi ośrodkami w Polsce stają się Poznań, Lublin, Lwów i Kraków.
Koło Krakowa w Kazimierzy (dziś dzielnica miasta)w XVI w. powstaje Jesziwa (religijna szkoła wyższa) i drukarnia hebrajska.
W Lublinie od roku 1580 zaczyna działać Sejm Czterech Ziem , centralny organ samorządu Żydów Korony Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej. Kompetencje sejmu żydowskiego były szerokie, ale głównie debatowano nad wysokością podatków, opłat skarbowych, wyjaśniania sporów.
....a teraz trochę o Gdańsku.
Żydzi nie mogli mieszkać w Gdańsku. Mieszkali w okolicznych majątkach.
Jeżeli za bogatym Żydem wstawił się król lub magnat zdarzało się, że mógł zamieszkać w mieście. Kupcy żydowscy przybywali na barkach i głównie handlowali zbożem i drewnem.
oto listy Żydów którzy mogli wjechać do Gdańska
Zmieniło się wszystko 1793r (czyli II rozbiór Polski)
Od tego czasu Żydzi mogli już mieszkać w Gdańsku. Przestały działać wszelkie traktaty.
W latach 1807-1814 obowiązuje Kodeks Napoleona na mocy którego prawa Żydów są zrównane z innymi.
W XVIII w. wędrowny kaznodzieja Izeaek ben Eliezer Baal Szem Towa czyli BeSzT odchodzi od ortodoksji w stronę mistycyzmu. Najważniejsza ma być modlitwa, afirmacja życia kontakt z Bogiem przez taniec i śpiew. Tworzy się ruch odnowy religijnej na Podolu, chasydyzm. Pojawiają się Żydzi nazywani Chasydami.
W Warszawie w 1878r. otwarto Wielką Synagogę. Kazania odbywały się tu po polsku a obrzęd odbywał się po hebrajsku. Kobiety zasiadały w osobnej galerii.
W polskim Wilnie działa od 1924r. Żydowski Instytut Muzyki.
Od 1925 r Yivo Żydowski Instytut Nauk. Od 1940 r. ma siedzibę w Nowym Yorku. Stworzony została przez grupę intelektualistów żydowskich, zainteresowanych badaniem i rozwojem kultury tworzonej w języku jidysz. Instytut organizował wystawy i wykłady wielu wybitnych osobistości, zajmował się zbieraniem i opracowywaniem materiałów naukowych, prowadził badania nad językiem, kulturą i folklorem, a także wspierał programy badawcze.
W 1939r. wybucha II wojna światowa . Jest to straszliwy czas dla Polaków i Żydów. Ucieczka, getta, obozy koncentracyjne.
Jak wielu ich wymordowano. Jest to tak straszne i okrutne.
Obejrzyjcie film Pianista, a wiele zrozumiecie!!!
By nie kończyć tak strasznie powiem że od 1989r. w naszym kraju wiele się zmieniło.
Sam fakt że powstało takie muzeum świadczy o tym, że możemy żyć obok siebie wzajemnie się ubogacając swoją kulturą.
Kasia
