Wizyta w Bibliotece PAN

Tak jak Wam pisaliśmy ostatnio, chcąc dowiedzieć się więcej o śladach Żydów gdańskich udaliśmy się dzisiaj do miejsca, w którym możecie znaleźć wiele ciekawych i cennych informacji, poznać historię różnych miejsc i uzyskać odpowiedź na wiele pytań. Mowa oczywiście o Bibliotece Państwowej Akademii Nauk w Gdańsku, która mieści się przy ul. Wałowej 15.

Biblioteka PAN (fot. Aleksander i Igor)

Rozmawialiśmy z Panią Martą Pawlik Flisikowską, która przybliżyła nam dzieje Wielkiej Synagogi w Gdańsku. Mieliśmy okazję oglądać unikatowe, archiwalne zdjęcia i pocztówki, ogromne wrażenie zrobiły na nas albumy i książki z XIX wieku.

Pani Marta Pawlik Flisikowska ( fot. Aleksander i Igor)

Albumy i pocztówki z XIX wieku ( fot. Aleksander i Igor)

Archiwum PAN (fot. Aleksander i Igor)

Wielka Synagoga Gdańska powstała w latach 1885-87 i sąsiadowała z Dworem Miejskim przy ul. An der Reitbahn (obecnie ulica Bogusławskiego), a jej ogromna kopuła stała się jednym z charakterystycznych elementów panoramy Gdańska przełomu XIX i XX w. Świątynia była nie tylko miejscem modłów, ale również centrum kultury i sztuki gdańskich Żydów. Na szczególną uwagę zasługuje wprowadzenie muzyki organowej powstającej na potrzeby liturgii w Wielkiej Synagodze, powstały w ten sposób muzyczny „styl gdański” jest po dziś dzień znany i kultywowany w wielu rozsianych po świecie żydowskich wspólnotach. Za jego prekursora uważa się m.in. kantora z Wielkiej Synagogi Louisa Lewandowskiego.

Wielka Synagoga (fot. archiwum Igora Dzierzęckiego)

źródło: Echt S., Dzieje Żydów gdańskich, Gdańsk 2012

Pocztówka wydana przez Reinicke &Rubin 1906 rok

Niestety po dojściu do władzy nazistów w 1938 roku wzmogły się wystąpienia antysemickie. Ograniczono prawa gdańskich Żydów (również obywateli polskich), napadano na ich sklepy, domy i świątynie. Podobny los spotkał też Wielka Synagogę. 15 kwietnia 1939 roku odbyło się ostatnie nabożeństwo. Wkrótce po nim naziści otoczyli budynek murem z napisem: "Przybądź kochany maju i uwolnij nas od Żydów". 2 maja 1939 roku władze nazistowskie przystąpiły do rozbiórki Wielkiej Synagogi

"Komm lieber Mai und mache von Juden uns jetz frei”

"Przybądź kochany maju i uwolnij nas od Żydów" ( fot. archiwum Igora Dzierzeckiego)

Szczerze mówiąc, im więcej wiemy o dawnych mieszkańcach naszego miasta, tym lepiej rozumiemy ile mamy szczęścia, że możemy chodzić do szkoły, spotykać się z kolegami i po prostu cieszyć się codziennym życiem w kraju wolnym od rasowej nienawiści i wojennej zagłady.